ماندگار اولین هنرستان صنعتی ایران، یادگار آلمان‌ها

حدود یک قرن پیش، نخستین مدارس پایتخت در محدوده تهران قدیم بنا شدند. هنرستان صنعتی ماندگار تهران را آلمان‌‌ها در سال ۱۲۸۶ هجری شمسی ساختند. این مدرسه نخستین هنرستان صنعتی ایران به‌شمار می‌رود. با اینکه ۱۱6 سال از ساخت آن می‌گذرد، هنوز پابرجاست. در طهران سال 1286 این هنرستان در میدان توپخانه، پشت میدان مشق با نام مدرسه دولتی ایران و آلمان شروع به فعالیت ‌کرد. امروز نیز در تهران، خیابان امام خمینی، خیابان 30 تیر، مقابل کتابخانه ملی ایران، این هنرستان صنعتی با نام شهید بهشتی هنوز فعال است.

تاریخچه هنرستان صنعتی ماندگار

این هنرستان توسط موسسه همکاری‌های فرهنگی ایران و آلمان که امروز به موسسه گوته معروف است، تاسیس شد. اولین دبیرستان آلمانی در زمینی به مساحت 15500 مترمربع در شمال غربی میدان مشق احداث شد. این مدرسه با هدف راهیابی دانش آموزان بااستعداد ایرانی به آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای عالی آلمان و آماده‌سازی و جذب آن‌ها به صنعت که سالیانه پذیرای 250 دانش‌آموز بود، آغاز به کار کرد. در سال 1295 شمسی جنگ جهانی موجب تعطیلی دبیرستان شد. اما همکاری مسئولان دولت‌های ایران و آلمان در  سال 1300 موجب بازگشایی مجدد دبیرستان و تدوین برنامه‌های نوین شد.

افتتاح مدرسه صنعتی دولتی در ساختمان قدیم مدرسه ایران و آلمان در اول بهمن 1303 شمسی توسط نظام‌الدین حکمت، مشاورالدوله و کفیل وزارت معارف و اوقاف کابینه رضاخان بر طبق نیازهای زمان بر پایه دو بخش انجام شد. که شامل یک دوره شش ساله آموزش حرفه‌ای ابتدایی و دوره دوم با برنامه یک دبیرستان آلمانی با مدرک دیپلم متوسطه ارائه می‌شد. گروه دوم هفته‌ای 6 ساعت هم آموزش‌های حرفه‌ای می‌دیدند تا آماده تحصیلات تکمیلی در دانشکده‌های فنی آلمان شوند. در اردیبهشت سال 1305 تجهیزات فنی و آزمایشگاهی و ماشین‌آلات کارگاهی مدرسه از آلمان وارد شد.

اساتید به‌نام هنرستان صنعتی ماندگار در دوره رضاشاه

دروس عمومی طبق برنامه‌های مصوب وزارت معارف برای دبیرستان‌ها تدریس می‌شد. اما دروس فنی و کارگاهی توسط دکتر اشتر ونگ، یان میر و هیس طبق برنامه مدارس فنی آلمان تنظیم شد. ریاست مدرسه و تدریس درس  شیمی و آزمایشگاه آن با دکتر اشتر ونگ بود. معاون مدرسه در سال‌های اولیه شادروان عبدالحسین میکده و مترجم کارشناسان آلمانی نیز علی‌اصغرخان صبا بود.

بخشی از دروس فیزیک و مکانیک را دکتر تقی آرانی و بخش دیگری را به‌همراه ماشین‌سازی، دکتر فرید ریششترن تدریس می‌کرد. ژرژ اوهن، تئودرو هنل و اولترمتیما تدریس رشته‌های مکانیک، ماشین‌سازی و آهنگری را برعهده داشتند. رابه و ویلهم مایر نیز رشته‌های نجاری و درودگری را تدریس می‌کردند. تدریس ریاضیات را مایر ریشاد و تربیت بدنی را ورزشکار معروف میرزا مهدی‌خان ورزنده انجام می‌داد. تدریس ادبیات فارسی را سه نفر از مشاهیر و مفاخر ادبی ایران یعنی نظام وفا، نیما یوشیج و بزرگ علوی برعهده داشتند.

هنرستان صنعتی ماندگار در حال حاضر

هنرستان صنعتی ماندگار و تنها مرکز آموزشی فعال با قدمت بیش از یکصد سال در آموزش و پرورش کل کشور است. این مرکز امروز نیز با کوله‌باری از یک قرن تجربه و دانش از پیشگامان آموزش و پرورش هنرجویان فنی در رشته‌های مختلف است. تاریخ تأسیس هنرستان به همراه نام مهندس آلمانی و معمار ایرانی آن بر سنگ کوچکی حک شده و کنار پله‌های ورودی اتاق مدیر مدرسه قرار دارد. این ساختمان در واقع به مادر دانشگاه علم و صنعت مشهور است.