نگاهی به پروژه کوچه خانه، رتبه دوم جایزه معمار ۱۴۰۰

به نقل از معمار نیوز: به بیان معمار طرح کوچه خانه در پاسخ به دو جنبه ذاتی فرهنگ و شیوه زندگی ایرانی طراحی شد. از یک سو، ساختارهای اجتماعی محافظه کار تاریخی، معماری درون گرا را طراحی کرده اند. که به منظور حفظ حریم شخصی، ساختمان ها هیچگونه اشرافی از اطراف ندارند. اما از سوی دیگر، توسعه شهرنشینی که در دهه ۵۰ آغاز شد، منجر به طراحی فشرده پارادایم های مسکن و ادغام کمی از فرهنگ ایرانی در معماری آنها شد. در عوض گونه شناسی مسکن در ایران از استانداردهای عمومی برای ساختمان های آپارتمانی با پنجره های بزرگ و رو به جنوب برای اطمینان از سود ملکی پیروی می کرد. در نتیجه، آنچه در تمام شهرهای سراسر کشور می بینیم، ساختمان های متراکم و مسطح با پنجره های بزرگ، پوشیده از پرده های سنگین است.

پاسخ به ویژگی های فرهنگ و شیوه زندگی ایرانی

در پاسخ به این مسئله، طراحی کوچه خانه پیشنهادی را ارائه می کند که درونگرایی لازم را از یک معماری مبتنی بر فرهنگ، حفظ می کند و در عین حال ارتباطاتی را با محیط بیرونی ایجاد می کند که منحصر به هر فضا و فعالیت هایی است که در خود جای داده اند. برای انجام این کار، معماران سیستمی از قاب ها را ایجاد کردند. پنجره ها به جای اینکه مستقیماً رو به خیابان باشند، چرخانده می شوند تا رو به کناره های ساختمان های آپارتمانی مجاور قرار گیرند. سپس قاب ها روی هم قرار می گیرند تا نور غیرمستقیم را از طریق تراس هایی فراهم کنند که از طریق ارتباط با محیط از یک تجربه خاص پشتیبانی می کنند.

چرا عنوان «کوچه خانه»؟

عنوان «کوچه خانه» ریشه های عملکردی و مفهومی دارد. از نظر عملکردی، این عنوان از تصمیم معماران در اوایل فرآیند طراحی مبنی بر اتصال دو خیابان موازی از طریق یک کوچه در تراز همکف پروژه گرفته شد. به منظور بهره بردن از منظره زیبای کوچه، از مصالحی نظیر سنگ گرانیت و پانل های فلزی سوراخ دار استفاده شد. مسیر عبوری امکان دسترسی عمومی را در طول روز فراهم می کند. اجازه دسترسی عمومی به ملک خصوصی یک تسهیلات منحصر به فرد است؛ زیرا مالکان اغلب امنیت و حریم خصوصی را به راحتی دسترسی به همسایگان ترجیح می دهند.

از حیث مفهومی، کهن الگوی کوچه عمیقاً در فرهنگ ایرانی ریشه دارد. کوچه که به نظر می رسد خیابانی باریک است که در کنار آن درختان میوه و گردو قرار دارد، از تراز طبقه همکف تا تراس های باریک وسیعی که در سطوح بالایی طراحی شده، مرتفع شده است. فاصله از دیوارهای مجاور در حین نورگیری غیرمستقیم کافی و مناسب فضاهای داخلی، حریم خصوصی ساکنان را نیز حفظ می کرد. این امر یک “کوچه” باریک ایجاد می کند که با درختان و گل های گلدانی پوشانده شد تا زیبایی شناسی کهن الگوی کوچه را در طراحی سنتی شهری ایرانی بازسازی کند.

معماری و فضاهای کوچه خانه

این ساختمان شامل دو آپارتمان می باشد. طراحی داخلی شامل فضاهای خالی بین طبقات است که با توری پوشانده شده است تا امکان اتصال بصری بین سطوح را در حین استفاده از کف این قطعه کوچک ۲۶*۵۵ فوتی فراهم می کند. نتیجه، ارتباطات داخلی پویا بین فضاها برای خانواده ها و ارتباطی منحصر به فرد با محیط خارجی مجاور با هر فضای داخلی است.

مصالح کاربردی در این پروژه

مصالح مورد استفاده در این پروژه به گونه ای انتخاب شدند که طبیعی، دوستدار محیط زیست و بومی باشند. قم شهری خشک است که آجر مصالح اولیه در معماری سنتی آن است. با این حال، برای چندین دهه، سنگ جایگزین آجرهای محلی در معماری قم شده است. زیرا سازندگان و خریداران به طور یکسان نمای سنگی را لوکس تر و گران تر می دانند. اولویت معماران برای استفاده از مصالح محلی، آنها را به سمت استفاده از الگوهای آجری برای نمایی که هم نمادین و هم منحصر به فرد است و هم خود را از ساختار قدیمی و بومی جدا می کند، سوق داد.

ساختمانی سنتی و بومی به شیوه ای بدیع و زیبا، به ریشه های فرهنگ و معماری ایرانی اشاره کنند. نمای آجری قرمز رنگ در محیط شهری قم، هم کم رنگ و هم نمادین است و در عین حال که حریم را حفظ می کند، جلب توجه می کند.

مشخصات پروژه:

• معماران اصلی: مرضیه زاد، رها اشرفی، محسن مریزاد
• تیم طراحی: عسل علیزاده، نگار حسینی
• مستندات ساخت: عسل علیزاده، نگار حسینی
• ارتباط گرافیکی: آوین هاشمی
• ارتباط نقشه ها و طراحی: نوا خلوسی
• سازه: مهندس پور میدانی
• مهندسی برق: مهندس احمد محمدی
• مهندسی مکانیک: محمد علیاری
• گرافیک: نیما قانعی، نوا خلوصی، آوین هاشمی
• نظارت: عسل علیزاده
• کارفرما: مریم زند کریم خانی
• رده: مسکونی
• مساحت: ۴۰۰ مترمربع
• محل پروژه: قم / بنیاد
• سال: ۱۴۰۰ – ۱۳۹۹
• جوایز:
  – رتبه دوم جایزه معمار | ۱۴۰۰ | مسکونی
  – فینالیست مسابقه Architizer A+Awards | 2022 | مسکونی